Pionierem subterraneoterapii w Polsce jest profesor Mieczysław Skulimowski. Kolebką ruchu naukowego w tej dziedzinie jest Wieliczka, gdzie w 1958 roku założono pierwszy ośrodek tego typu. W 1995 roku utworzono Uzdrowisko Kopalnia Soli Bochnia na bazie istniejącej od 1248 roku kopalni, której złoża wyczerpały się po 750 latach eksploatacji, pozostawiając około 60 km górniczych chodników i komór z unikalnym podziemnym mikroklimatem o leczniczych właściwościach. Do celów leczniczych przeznaczono położoną na głębokości 250m komorę „Ważyn” którą oddano do użytku w 1993 roku. W 2001 roku adoptowano na głębokości 212m następna komorę „Ryszarda Kołdrasa ”,a w 2004 roku przysposobiono komorę „Manna” położoną na głębokości 250m. Podstawowe znaczenie w biodynamice atmosfery podziemnej maja naturalne aerozole, tj. układy dwu-lub trójskładnikowe, gdzie faza dyspersyjną jest zmienione powietrze, a faza rozproszoną cząsteczki stałe lub płynne. Ponieważ w środowisku głębi ziemi występują zwiększone zjawiska jonizacji powietrza, w rzeczywistości spotykamy się z bardziej dynamicznymi układami aerozolowymi, tzw. elektroaerozolem, gdzie składniki rozpuszczone obdarzone są ładunkiem elektrycznym przeważnie o znaku ujemnym. Najlepiej poznane w patologii ludzkiej jest działanie terapeutyczne jonów ujemnych w astmie oskrzelowej. Ujemna jonizacja przyspiesza ruch rzęsek nabłonka oddechowego, zwalnia i pogłębia oddychanie, przyspiesza utlenianie serotoniny, znosi działanie patologiczne jonów dodatnich. Ogólnie można powiedzieć, że działanie to jest przeciwzapalne ( zwłaszcza w połączeniu z aerozolem wapniowym i chlorkowo-sodowym) spazmolityczne, oczyszczające drogi oddechowe i przeciwalergiczne. Najważniejszym składnikiem aerozolu kopalnianego jest chlorek sodu, krystalizujący się w formach bardzo drobnych (około 1 um średnicy) ulegających agregacji. Aerozol chlorkowo-sodowy w kopalni soli pochodzi z nieustannie zachodzącego procesu ługowania tj. rozpuszczanie skał solnych przez wilgotne powietrze, przy czym woda jest wychwytywana przez higroskopijne skały solne. Aerozol chlorkowo-sodowy wpływa na narząd oddechowy poprzez poprawę aktywności nabłonka migawkowego oskrzeli, ogólnie i miejscowo, przeciwzapalnie, przeciwalergicznie, regulująco na gospodarkę mineralną ustroju i układ nerwowo – wegetatywny. Inne składniki aerozolu kopalnianego to: wapń, magnez i jod. Badania mikrobiologiczne i palinologiczne powietrza kopalnianego przeprowadzone w przeszłości (Bestyńska, Tyczka 1977r.) i ostatnio (Obtułowicz 2002r.) wykazały jego wyjątkową czystość pod względem mikrobiologicznym, porównywalna do pomieszczeń zabiegowych. Aerozol kopalniany nie zawiera praktycznie ziaren pyłku roślinnego. (0-3 ziarna/m3) ani spor grzybów (0-10 spor/m3), mimo że badania wykonano w okresie od czerwca do sierpnia, czyli w czasie gdy na powierzchni notowano wysokie stężenia pyłków roślin (powyżej 100/m3/24h) oraz spor grzybowych (Cladosporium: do kilku tysięcy/m3/24h, Alternaria ponad 100 spor/m3/24h). Mikroklimat komór solnych charakteryzuje się stabilną temperaturą w granicach 15° - 16°C i wysoką wilgotnością względną ok. 87%. Wyrobiska kopalniane maja prawidłowe nasycenie tlenem, podobnie do zawartości tlenu w powietrzu na powierzchnia ziemi, natomiast podwyższone o ok. 3-5 razy stężenia dwutlenku węgla. Dwutlenek węgla stanowi niezbędny, fizjologiczny i biochemiczny stymulator oddychania, powodujący pobudzenie ośrodka oddechowego. Przestrzeń podziemna wykazuje również właściwości izolacyjne przed narastającym coraz bardziej zanieczyszczeniem atmosfery powierzchni ziemi , a w szczególności tzw. smogiem utrzymującym się stale w niektórych rejonach krajów wysokouprzemysłowionych i przy pewnych warunkach klimatycznych. Smog jest aerozolem zawierającym ziarna pyłów przemysłowych, gazy spalinowe, silnie toksyczny dwutlenek siarki (SO2) trójtlenek siarki (SO3) siarkowodór (H2S), a także wolną siarkę. Składniki te uszkadzają drogi oddechowe, inicjują ciężkie, ostre oraz przewlekłe zmiany chorobowe lub powodują nasilenie zmian już istniejących.
Przewlekłe uszkodzenie spowodowane toksycznym aerozolem łatwo dostającym się do najdalszych odcinków dróg oddechowych znacznie ułatwia wnikanie do ustroju aerozolu biologicznego, składającego się z wirusów, bakterii i pyłków. Przeprowadzone badania doświadczalne, także na zwierzętach pozwoliły bliżej wniknąć w mechanizm subterraneoterapii. Obecnie przyjmuje się, że głównym bodźcem w tym mechanizmie jest naturalna aktywacja układu neurosekrecyjnego podwzgórza i kory nadnerczy, podobna do przedłużonej terapii sterydowej ( Z. Srebro, M. Skulmowski). Leczenie w podziemnych komorach solnych korzystnie jest wzbogacić o gimnastykę oddechową i ogólnousprawniającą.
WSKAZANIEM DO SUBTERRANEOTERAPII SĄ CHOROBY UKŁADU ODDECHOWEGO:
-Przewlekły i alergiczny nieżyt nosa ( J30 - J31 )
-Przewlekłe zapalenie zatok ( J32 )
-Przewlekłe zapalenie gardła i krtani ( J37 )
-Przewlekłe zapalenie oskrzeli ( J40 )
-Przewlekła obturacyjna choroba płuc ( J44 )
-Astma oskrzelowa ( J45 )
-Rozstrzenie oskrzeli (J47)
-Nawracające zakażenia układu oddechowego (J68)
-Porażenie przepony ( J98 )
-Zapalenie trąbki słuchowej Eustachiusza
PRZECIWSKAZANIE DO SUBTERRANEOTERAPII STANOWIĄ WSZYSTKIE STANY CHOROBOWE, KTÓRE ZE WZGLĘDÓW KLINICZNYCH LUB EPIDEMIOLOGICZNYCH NIE KWALIFIKUJĄ SIĘ DO LECZENIA UZDROWISKOWEGO, W SZCZEGÓLNOŚCI:
-Choroby o ostrym przebiegu np: ostre stany zapalne, zawał mięśnia sercowego
-Niewydolność krążenia, oddychania, nerek, wątroby
-Tętniak serca lub tętnic
-Niestabilna dusznica bolesna
-Nadciśnienie tętnicze nieuregulowane
-Nowotwory złośliwe, stany przednowotworowe
-Czynna gruźlica płuc i gruźlica pozapłucna
-Choroby psychiczne w tym klaustrofobia
-Padaczka z napadami mimo systematycznego leczenia
-Pełnoobjawowe postacie nadczynności i niedoczynności tarczycy
-Niewyrównana cukrzyca
-Ciążą i okres karmienia
Czas ekspozycji chorych w atmosferze podziemnej wynosi kilka godzin dziennie. Przedłużone pobyty, w tym pobyty nocne wprowadził jako pierwszy profesor Skulimowski. Pełny kurs leczenia trwa 2 do 3 tygodni. W chorobach układu oddechowego zaleca się powtarzanie kuracji, co roku, a jeszcze korzystniej 2 razy do roku na wiosnę i jesienią.
Efektywność subterraneoterapii jest odwrotnie proporcjonalna do wieku chorych, czasu trwania i zaawansowania procesu chorobowego oraz chorób współistniejących. Najlepsze wyniki osiąga się u dzieci. Badania przeprowadzone w latach 80- tych pod nadzorem Akademii Medycznej w Krakowie wykazały, że u około 60% chorych z astmą oskrzelową nastąpiła znaczna poprawa już w toku leczenia lub po jego zakończeniu. Poprawa objawia się ustąpieniem lub zmniejszeniem dolegliwości, zwiększeniem odporności na infekcje dróg oddechowych, poprawą parametrów spirometrycznych, mniejszym zużyciem leków w tym antybiotyków.
Uzdrowisko Kopalnia Soli Bochnia Sp. z o.o. to unikatowy ośrodek, zajmując się nowatorską metodą rehabilitacji i leczeniem schorzeń układu oddechowego w oparciu o naturalny mikroklimat podziemnych komór solnych. Ośrodek powstał w 1995 roku na bazie zabytkowej kopalni w Bochni. Po blisko ośmiu wiekach eksploatacji powstało niezwykłe podziemne miasto, zachwycające niepowtarzalnymi wyrobiskami zaadoptowanymi do potrzeb zwiedzania, wypoczynku i rehabilitacji. Dzisiaj Uzdrowisko Kopalnia Soli Bochnia oprócz zabytkowej kopalni soli tworzą również: hotel Sutoris, specjalistyczne Centrum Rehabilitacji i Odnowy Biologicznej, Podziemny Ośrodek Leczniczy oraz Park
Archeologiczny Osada VI Oraczy.
W ofercie naszego ośrodka znajdą Państwo Turnusy Rehabilitacyjne Narządu Ruchu, Turnusy Rehabilitacyjne Dróg Oddechowych, a także tygodniowe Wczasy Inhalacyjne i Wczasy Rehabilitacyjne oraz dłuższe Pobyty Rehabilitacyjne i specjalna oferta weekendowa.
link do Uzdrowiska Kopalnia Soli Bochnia
Fot:Uzdrowisko Kopalnia Soli Bochnia
To metoda poddawania chorych, głównie cierpiących na choroby układu oddechowego, specyficznemu działaniu intensywnych bodźców natury fizycznej, chemicznej i biologicznej występujących w podziemnych komorach nieczynnych kopalni soli.
